Faalangst

Klamme handen, buikpijn, in je bed willen blijven liggen, nóg eens naar de wc gaan. Het kan er allemaal bij horen. Ik kan het me nog goed herinneren dat ik een spreekbeurt moest houden. Over muizen, want ik had een muisje als huisdier. Ik was al vier keer naar de wc geweest en zei tegen mijn moeder dat ik vast buikgriep kreeg want ik ‘voelde me zo raar’.
Veel kinderen (en volwassenen) hebben er last van dat faalangst hun leven af en toe knap lastig maakt.

Het nut van stress
Faalangst uit zich door verhoogde spanning van het lichaam: stress.
Stress is op zich een nuttige reactie van je lichaam. Het geeft je als het ware een waarschuwing dat er iets ‘spannends’ aan komt. Dat je alert moet zijn. Je lichaam maakt op zo’n moment adrenaline aan waardoor je hart sneller gaat kloppen en al je zintuigen op scherp gaan staan. Dat is nuttig als je in een situatie bent waar er echt gevaar dreigt, of in situaties waar je heel snel en alert moet reageren.
Helaas is het niet zo nuttig als je lichaam deze reactie ook geeft als je op school een toets moet maken of als die onbekende jongen je op het schoolplein aanspreekt. En als je last hebt van faalangst dan zijn het juist dit soort momenten dat de stress toe slaat en dat het kan lijken alsof je geen controle hebt op de situatie.

Wat is faalangst dan precies?
Als je faalangst hebt dan geven je hersenen een ‘gevaar’ signaal aan je lichaam (wat inhoudt dat je stress voelt zoals hierboven omschreven), maar dan op momenten dat je het eigenlijk juist niet nodig hebt.
Het woord zegt het al: Angst om te falen. Dat kan dus (in extreme gevallen) op alle momenten zijn dat er iets van je verwacht wordt: op school, thuis, in vriendschappen, in relaties.

Gevolgen
Faalangst zit in kleine mate wel in de meeste kinderen. Puur omdat kinderen het graag goed willen doen. Ze willen dat we trots op ze zijn. Dus zijn gebeurtenissen waarin zij het gevoel hebben dat ze het ook ‘niet goed’ kunnen doen per definitie best spannend. Dat is op zich oké, want dit geeft kinderen de motivatie om dingen te doen, te leren etc. Maar het moet hen niet in de weg gaan staan.
Als faalangst te lang (en te heftig) aanhoudt kan dit tot gevolg hebben dat het kind steeds slechter over zichzelf gaat denken (een slecht zelfbeeld krijgt), situaties steeds vaker uit de weg gaat, angsten ontwikkelt of last krijgt van psychosomatische klachten (pijn in het lichaam door stress).

Kenmerken
Hoe kun je faalangst herkennen bij jouw kind?
Elk kind is anders, maar dit zijn signalen waaraan je faalangst zou kunnen herkennen:

• Je kind laat tekenen zien van veel stress tijdens momenten dat er iets van hem of haar verwacht wordt.
• Je kind gaat het liefst moeilijke situaties uit de weg.
• Je kind overschreeuwt zichzelf in moeilijke situaties door veel bombarie te maken of door heel erg dwars te doen.
• Je kind benoemt regelmatig dat hij of zij iets toch niet kan, nergens goed in is, etc.

Oplossingen
Gelukkig is er voldoende te doen aan faalangst.
Wat kun je als ouder doen?

• Hou de signalen van faalangst in de gaten
• Maak ‘lastige’ situaties bespreekbaar en probeer samen met je kind gezonde oplossingen te bedenken om de spanning wat te verminderen en de situatie leuker te maken.
• Kinderen leren van wat wij hen vertellen maar nog veel meer van wat wij doen: laat zien dat jij dingen soms ook spannend vindt, maar dat je ze aan durft te gaan en dat dat dan een goed gevoel geeft. Dit kun je kinderen op hun eigen niveau heel goed uitleggen en geeft hen er vertrouwen in dat zij dat vast ook dan kunnen, net als jij.
• Leg geen druk op presteren. Dat wil niet zeggen dat je kind zich niet aan regels hoeft te houden, maar het is belangrijk dat je kind ervaart dat zijn of haar geluk belangrijker is dan het halen van een goed cijfer op school. Dat, als je je best doet, een 6 net zo toegejuicht wordt door papa en mama als een 10. En dat dingen ‘goed’ doen of ‘doen volgens de regels’ niet gelijk staat aan een waardevol mens zijn. Dat ben je volgens mij namelijk sowieso wel.